Narodowe Centrum Nauki (NCN) to polska agencja grantowa, której misją jest wspieranie badań podstawowych, czyli prac empirycznych lub teoretycznych mających na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów, bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne.
Struktura i funkcjonowanie NCN
NCN działa jako agencja wykonawcza, której głównym celem jest finansowanie badań podstawowych realizowanych w formie projektów badawczych. W ramach swojej działalności Centrum finansuje również zakup lub wytworzenie aparatury naukowo-badawczej niezbędnej do realizacji tych projektów. NCN wspiera projekty badawcze realizowane w ramach programów lub inicjatyw międzynarodowych, a także projekty realizowane przez młodych naukowców, mające na celu stworzenie unikatowego warsztatu naukowego lub powołanie nowego zespołu naukowego.
Priorytety działania
NCN kieruje się kilkoma kluczowymi pryncypiami:
- Identyfikacja i finansowanie najlepszych badań naukowych: Centrum dąży do wspierania projektów o najwyższej wartości naukowej, które przyczyniają się do rozwoju wiedzy i innowacji.
- Otwarcie na globalną naukę i umiędzynarodowienie: NCN promuje współpracę międzynarodową, umożliwiając polskim naukowcom udział w globalnych inicjatywach badawczych.
- Inkluzywność oferty i nienarzucanie odgórnej tematyki badań: Naukowcy mają swobodę wyboru tematów badawczych, co sprzyja różnorodności i innowacyjności prowadzonych projektów.
- Docenianie znaczenia młodego pokolenia: NCN kładzie duży nacisk na wspieranie młodych naukowców, oferując im możliwości rozwoju i realizacji własnych projektów badawczych.
- Bezstronność, transparentność procedur i rygorystyczne procedury dotyczące konfliktu interesu: Procesy oceny wniosków są przejrzyste i oparte na jasnych kryteriach, co zapewnia równe szanse dla wszystkich aplikujących.
- Niezależność i apolityczność działania: NCN działa niezależnie od wpływów politycznych, koncentrując się na merytorycznej ocenie projektów naukowych.
- Służebność wobec środowiska naukowego: Centrum działa na rzecz społeczności naukowej, wspierając jej rozwój i odpowiadając na jej potrzeby.
Wsparcie dla młodych naukowców
Jednym z kluczowych priorytetów NCN jest wspieranie młodych badaczy. W 2023 roku aż 50% przyznanego finansowania trafiło do młodych naukowców, co świadczy o zaangażowaniu Centrum w rozwój nowego pokolenia badaczy. Dzięki grantom NCN młodzi naukowcy mają możliwość realizacji ambitnych projektów, budowania własnych zespołów badawczych oraz zdobywania doświadczenia niezbędnego do dalszego rozwoju kariery naukowej.
Współpraca międzynarodowa
NCN aktywnie uczestniczy w międzynarodowych inicjatywach badawczych, współpracując z renomowanymi instytucjami na całym świecie. Wraz z niemieckim Towarzystwem Maxa Plancka (MPG) prowadzi program DIOSCURI, mający na celu utworzenie Centrów Doskonałości Naukowej w Polsce. NCN jest również koordynatorem programów CHANSE i QuantERA, realizowanych we współpracy z innymi europejskimi instytucjami finansującymi badania naukowe oraz dzięki wykorzystaniu środków Unii Europejskiej z programu Horyzont 2020. Ponadto, Centrum pełni rolę operatora obszaru „Badania” w zakresie badań podstawowych finansowanego z funduszy EOG i funduszy norweskich.
Nagroda NCN
Ważnym elementem działalności NCN jest przyznawanie Nagrody NCN, która jest najbardziej prestiżowym wyróżnieniem dla młodych naukowców pracujących w Polsce. Nagroda ta podkreśla znaczenie wybitnych osiągnięć naukowych i promuje doskonałość w badaniach podstawowych.
Narodowe Centrum Nauki odgrywa kluczową rolę w rozwoju polskiej nauki, wspierając badania podstawowe i promując umiędzynarodowienie polskich badań. Dzięki transparentnym procedurom, zaangażowaniu w rozwój młodych naukowców oraz aktywnej współpracy międzynarodowej, NCN przyczynia się do podnoszenia jakości i efektywności badań naukowych w Polsce.